گزارش نشست علمی با عنوان «بررسی علل امتناع امیرالمؤمنین از پذیرش خلافت»

این نشست در تاریخ شنبه ۱۵/۱۰/۴۰۳ به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
دبیر نشست ابتدا شهادت امام هادی(ع) را تسلیت گفت و با تشکر از استاد و میهمانان جلسه، استاد را چنین معرفی کرد: دکتر محمد حسن صانعی پور دانشیار علوم قرآن و حدیث و مدیر گروه این رشته در دانشگاه کاشان است. او متولد مشهد و تحصیل‌ کرده دانشگاه امام صادق(ع) و از شاگردان دکتر پاکتچی است که پایان‌نامه ارشد و رساله دکتری خود را با این استاد گذرانده است.
سپس دکتر صانعی پور با بیان دغدغه‌های خود درباره مباحث قرآنی تاریخی درباره اسطور‌ه‌سازی‌های بدون دلیل سخن گفت و بیان کرد که جا دارد شهید سلیمانی به اسطوره‌ای ملی تبدیل شود.
وی آنگاه به بحث خود اشاره کرد که امیرمؤمنان علی(ع) پس از قتل عثمان به عنوان گزینه‌ای برای خلافت مطرح شد. اما حضرت از پذیرش خلافت استنکاف کرد و فرمود: من برای شما وزیر و کمک‌کار باشم بهتر از امارت و خلافت است (فانا لکم وزیرا خیر منی لکم أمیرا). هر چند دلایلی برای این امر بیان شده است اما همگی قابل نقد و بازبینی است. به گفته دکتر صانعی‌پور به نظر می‌رسد مسئله مهم در دو واژه از سخنان آن حضرت است که در شقشقیه فرمود تقمصها فلان و همچنین فرمود اری تراثی نهباً. یعنی حضرت آن امامت و خلافتی را که دیگران بر خود پوشیده‌اند دگرگون می‌داند و دیگر شایسته برای ادامه نمی‌بیند. تراث خود را از بین رفته می‌داند و از این رو خلافت را پس می‌زند.
حضرت علی(ع) علی رغم آگاهی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نسبت به جامعه اسلامی زمانه خود و با وجود شرایط بحرانی پیش آمده و بحران‌های پیچیده داخلی و روابط خارجی، پذیرش خلافت را نه تنها یک مسئولیت سنگین، بلکه یک اقدام ضروری برای حفظ اسلام و جامعه اسلامی در برابر تهدیدات داخلی و خارجی دانست.
در ادامه نشست آقای دکتر حاجی‌زاده که در این موضوع مقاله‌ای نوشته است به بیان برخی نکات خود در تأیید مطالب ارائه‌دهنده پرداخت و نکات دیگری که قابل تأمل است نیز بیان کرد.
در این نشست، حاضران نیز به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند از جمله استاد حسینیان عضو شورای علمی گروه سیره اهل‌بیت به اصل صدور عبارت فأنا لکم وزیرا خیر منی لکم أمیرا از امیر مؤمنان اشاره کرد که ممکن است اصل آن با تأمل روبرو باشد و باید دید آیا واقعاً آن حضرت چنین سخنی فرموده است یا خیر.
در ادامه برخی دیگر از حاضران سؤالاتی در رابطه با بحث بیان کردند و ارائه‌کننده نیز بخش دیگری از مطالب را بیان کرد.