هشتمین پیشنشست همایش بینالمللی تحلیلهای اخلاقی حامیان جنین با عنوان «مسئولیت مدنی ناشی از سواستفاده از جنین در روشهای کمک باروری»، با ارائه دکتر منصوره نیکبختنصرآبادی، پژوهشگر مرکز اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در تاریخ شنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۴ از ساعت ۱۰ الی ۱۲در تالار کوثر برگزار شد.
در این نشست که با دبیری آقای ذوالفقار ناصری برگزار شد، دبیر نشست با اشاره به عنوان نشست گفتند مسئله سقط جنین از مسائل اساسی کشور، بهویژه از منظر جمعیتشناسی است. تاکنون در دبیرخانه همایش به موضوعات مختلفی پرداخته شده و مسئله سقط جنین از منظرهای مختلف بررسی شده است و سرکار خانم دکتر نیکبخت امروز به موضوع جنینهای فریزشده میپردازد که مسئلهای نوپدید و مستحدث در روزگار جدید است. جنینهای منجمد یا فریزشده در شرایطی که زوجه امکان حاملگی یا نگهداری جنین در رحم نداشته باشد یا فرصت حاملگی نداشته باشد برای نگهداری در درازمدت و استفاده از آن در آینده استفاده میشود و در مخزنهایی مناسب با شرایط دمایی خاص در کلنیکهای مخصوص حفظ میشوند تا در آینده و در وقت مناسب در رحم مادر قرار گیرند.
در ادامه سرکار خانم دکتر نیکبخت با طرح این پرسش که آیا جنینهای منجمد و فریزشده هم مانند جنین در رحم حق حیات، کرامت و احترام انسانی دارد، به بیان آرا و نظریههای مختلف در این زمینه پرداختند. وی با اشاره به اینکه این موضوع هنوز در کشور ما امکان بحث نیافته است، گفتند ما برای بررسی تفصیلی این موضوع، آن را در ایالات متحده آمریکا بررسی کردهایم؛ چون کلنیکهای مختلفی به این موضوع ورور کردهاند و به منجمدسازی و فریز جنینهای انسانی اقدام میکنند. مسئولیتهای فردی و مدنی در قبال این جنینهای فریزشده نیز موضوع مهمی است که در مقالات متعدد خارجی بدان پرداخته شده است.
فریز جنین یکی از روشهای کمکباروری و بهمنظور حاملگی میباشد که به کمک روش آیویاف (IVF)یا میکرواینجکشن (ICSI) انجام میگیرد تا امکان بارداری را در آینده فراهم نماید در پزشکی ناباروری، این روش میتوانند خطراتی از نظر سوءاستفاده از جنینهای منجمد داشته باشد، چرا که امکان نابودی جنینها به دلیل سهل انگاری و… وجود دارد و از آنجا که جنین ها به تعداد تکثیر میشوند، ممکن است از همه جنینهای تکاملیافته نیز برای باروری زوج تحت درمان استفاده نشود. موضوع مسئولیت مدنی ناشی از استفاده از جنینهای منجمد از منظر اخلاقی، حقوقی و حفاظت از جنین با بررسی رویه قضایی آمریکا مطرح میشود و هدف از آن روشنساختن منظرهای قانونی و قضایی کنونی و راهنماییهای لازم برای اقدامات پزشکی فعلی و آتی است.
در حوزه مسئولیت مدنی، تصمیم به منجمدسازی جنین، روشهای دیرینه مسئولیت و آسیب در پروندههایی را که شامل ازدستدادن یا نابودی جنینهای منجمد است به چالش میکشد. با توجه به نظرات عمیق احساسی، اجتماعی، دینی و فرهنگی درباره جنینها و گامتها در نظام حقوقی ایران، خسارتهای احتمالی میتواند مسئولیتهای شدیدی برای کسانی که مسئول نگهداری ایمن آنها هستند ایجاد کند، ازدستدادن یک جنین یا گامت ممکن است به ازدسترفتن فرصت داشتن فرزندی با رابطه ژنتیکی بینجامد. ضررهای مالی قابل توجه برای بیمارانی که آسیب دیدهاند، هنگامی به وجود میآید که جنینها یا گامتهای بیماران به اشتباه توسط کلینیکهای IVF گم شوند یا در حین حمل و نقل آسیب ببینند یا از بین بروند. جنینهای اشتباه منتقلشده ممکن است به دعاوی دشوار در باب والدگری و حضانت برای فرزندان زنده منجر شوند و همچنین ادعاهای خسارت علیه کلینیکها را به همراه داشته باشد.
این نشست علمی در نهایت با طرح پرسشهایی از خانم دکتر نیکبخت و ارائه پاسخهای ایشان به مسائل مطرحشده خاتمه یافت.
