پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی -مرکز همکاری های علمی و بین المللی/گزارش محتوایی کرسی ادله اخلاقی زیستن از نگاه قرآن:

| AR

| FA

معرفی مرکز

معرفی مرکز
- درباره مرکز
- مرکز همكاری های علمی و بین المللی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با هدف گسترش همكاری و جلب مشارکت مجامع علمی پژوهشی داخلی و خارجی و همچنین افزايش اعتبار علمی پژوهشگاه، از سال 1395 فعالیت خود را آغاز کرد.
- ساختار
- مدیریت مرکز
- روزمه همکاران

اداره همکاری های علمی

اداره امور بین الملل

واحد ترجمه
سایت ها و مراکز مرتبط
ارتباط با ما

گزارش محتوایی کرسی ادله اخلاقی زیستن از نگاه قرآن:

گزارش محتوایی کرسی ادله اخلاقی زیستن از نگاه قرآن: درابتدای نشست جناب حجت الاسلام و المسلمین دکتر مصطفی آزادیان به ارائه مباحث خویش پرداختند. ایشان پس از بیان چند مقدمه کوتاه به تبیین 8 دلیل اخلاقی زیستن از منظر قرآنی پرداختند. ایشان در مقدمه سه نکته اساسی را مطرح کردند:گزارش محتوایی کرسی ادله اخلاقی زیستن از نگاه قرآن:
درابتدای نشست جناب حجت الاسلام و المسلمین دکتر مصطفی آزادیان به ارائه مباحث خویش پرداختند. ایشان پس از بیان چند مقدمه کوتاه به تبیین 8 دلیل اخلاقی زیستن از منظر قرآنی پرداختند. ایشان در مقدمه سه نکته اساسی را مطرح کردند:
1.   این پرسش که چرا باید اخلاقی باشیم؟ یک پرسش جهانی است که اندیشمندان حوزه های گوناگون از جمله فیلسوفان اخلاق، الاهی دانان، روانشناسان و جامعه شناسان اخلاق آنرا مطرح کرده اند و در زمینه تحقیقاتی خاص خودشان به تلاشهایی برای پاسخ به آن پداخته اند. ما در این نشست که برگرفته از رساله دکتری اینجانب است از منظر قرآنی به پاسخ گویی به این پرسش جهانی می پردازیم.
2.   فیلسوفان قدیم در یونان دغدغه اخلاقی زیستن برایشان مطرح بوده است. به عنوان مثال افلاطون در پاسخ به این پرسش از برهان کارکرد (Ergen Argument) استفاده می کند.
3.   فیلسوفان جدید غرب نیز به طور جدی به این پرسش پرداخته اند. به عنوان مثال ایمانوئل کانت با طرح مقوله خوآیینی اخلاقی به علت اخلاقی زیستن انسان پرداخته است.
در ادامه بحث 8 دلیل اخلاقی زیستن از منظر قرآن کریم طرح شد. این هشت دلیل در قالب دو بخش کلی به ارائه شد.
ادلۀ نقلی مبتنی بر خدا شناسی و شناخت اولیای الهی عبارتند از:
1.   تخلق به اخلاق الهی؛ ما باید به اخلاقی الاهی متخلق شویم و از آن رو که خدای متعال صفات اخلاقی دارد ما نیز باید به اوصاف اخلاقی آراسته شویم.
2.   تخلق به اخلاق پیامبر اعظم (ص) ؛ در قرآن کریم بر اسوه بودن پیامبران و به ویژه پیامبر گرامی اسلام تأکید شده است. از آن رو که پیامبر دارای اوصاف اخلاقی والایی بود تا جایی که خدا ایشان را بر خلق عظیمش می ستاید بنابراین لازمه الگوکیری تخلق به اخلاق نبوی است.
3.   دریافت پادش و مجازات الهی در دنیا؛ ساختار عالم ماده براساس نظامی اخلاقی استوار است. به این معنا که اخلاقی بودن پاداش این جهانی و غیر اخلاقی بودن مجازات این جهانی به همراه دارد. براین اساس عقلانیت بشری اقتضا دارد ما اخلاقی عمل کنیم.
4.   دریافت پاداش و مجازات الهی در آخرت؛ معاد باوری دینی بر اساس نظام پاداش و مجازات آن جهانی استوار شده است. بنابراین برای دوری از مجازات اخروی و بهره¬مندی از پاداشهای اخروی می بایست اخلاقی زندگی کنیم.
5.   حضور در محضر الهی. مطابق این دلیل خداوند ناظر افکار، حالات، اوصاف و اعمال ما انسان‌هاست و همه امور و شئون زندگی ما در محضر حضرت حق تعالی قرار دارد و خداوند از رگ گردن به ما نزدیکتر است بنابراین، هر جا باشیم، چه در خلوت و چه در حضور دیگران، و هرکاری که انجام بدهیم چه خوب و چه بد، باید بدانیم که خداوند ما را می‌بیند. اگر بخواهیم حق بندگی را ادا کنیم باید در محضر الاهی اخلاقی باشیم.
ادلۀ نقلی مبتنی بر انسان شناسی عبارتند از:
6.   دور اندیشی و دفع عقاب محتمل؛ انسان موجودی عقلانی است و از ویژگی‌های برجستۀ عقل دوراندیشی است. از سوی دیگر ادیان الهی ادعا می‌کنند که پس از مرگ دنیای دیگری هست که انسان‌ها مطابق با عقائد و اعمال دنیوی خود مورد محاسبه قرار می‌گیرند. مهمتر آن که ویژگی حیات اخروی آن است که ابدی و جاودانه است. عقل دوراندیش حکم می‌کند که باید جانب احتیاط را نگه داشت و اخلاقی زندگی کرد.
7.   تجسم حقیقت وجودی انسان؛ در این استدلال بیان می¬شود ¬که ماهیت و حقیقت وجودی هر کسی در گِرو اعتقادات و خلق و خوی اوست، هر کس عقاید درست و اخلاق و منش و اعمال درست داشته باشد حقیقت وجودی خود را نیکو و زیبا می¬آفریند و هر کس عقائد نادرست و خلق و خوی بد و زشت داشته باشد، حقیقت و سیمای ملکوتی خود را زشت و ناخوشایند می¬سازد.
8.   نیل به کمال نهایی و سعادت جاودانی ( قرب الهی ). از آن جا که مطابق قرآن کریم هدف نهایی انسان نیل به مقام قُرب و لقای الهی است و اخلاقی زیستن در کنار داشتن اعتقادات حق، مهمترین راه‌ نیل به این هدف مهم است، بنابراین عقلانیت عملی اقتضاء می‌کند که انسان اخلاقی زندگی کند تا به این هدف نهایی و کمال غائی نائل آید.
در ادامه نشست جناب حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی اسلامی، عضو هیأت علمی پژوهشکده اخلاق و معنویت اسلامی به نقد دیدگاه های ارائه کننده محترم پرداختند. در ابتدا نکاتی مقدماتی بیان شد. از جمله این که این ارائه مبتنی بر بیان مسأله جذاب و دقیقی نبود، همچنین فاقد مبنای فلسفه اخلاقی بود، مغالطه باید و هست در آن به چشم می خورد، ملاک دسته بندی مشخص نشده بود، مراد از انسان شناسی و دلیل نقلی و علت ترجیح انسان شناسی اسلامی بر انسان شناسی سکولار به طور روشن بیان نشده بود و بالاخره این که ملاک اعتبار دلیل نقلی به شکل واضح بیان نشده بود.
اما اشکالات اساسی این دلایل از نظر دکتر اسلامی عبارت بودند از:
1.   رویکرد خداشناختی ارائه کننده محترم در تخلق به اخلاق الاهی دقیقاً مشخص نیست که آیا اسمائی است یا صفاتی؟
2.   در همزاد پنداری ما انسانهای معمولی با معصومان و تخلق به اخلاق آنها آفاتی وجود دارد که بدان توجه نشده است.
3.   برخی دلایل جنبه جهان شناختی دارد که در ذیل خداشناسی و انسان شناختی آمده، همچنین برخی دلایل صبغه انسان شناختی دارد که ذیل ادله خداشناختی آمده و بالعکس. خلاصه برخی تداخلات در ادله وجود دارد.
4.   به طور ویژه دلیل مبتنی بر این ایده که عالم محضر خداست مبتلا به مغالطه باید و هست شده است. چگونه از این که عالم محضر خدا هست می توان نتیجه گرفته که پس باید اخلاقی زیست.
5.   برخی دلایل عقلی یا عقلانی است و اصرار گنجاندن آنها ذیل دلیل نقلی بی اساس است حتی اگر دلیل نقلی هم برآن یافت شود می توان گفت ارشاد به یافته عقل است.
6.   نظر تمام فیلسوفان اسلامی درباره کمال نهایی انسان کمال گرایانه نیست دیدگاههای دیگری هم یافت می شود.

منبع:

تاریخ خبر: 1398/3/11 شنبه

تعداد بازدید کل: 242 تعداد بازدید امروز: 4


امتیاز دهی

مطالب مرتبط

پربازدید ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید ترین مطالب

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.