پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی -مرکز همکاری های علمی و بین المللی/ نشست علمی بررسی روند نمایه¬سازی در پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی

| AR

| FA

معرفی مرکز

معرفی مرکز
- درباره مرکز
- مرکز همكاری های علمی و بین المللی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با هدف گسترش همكاری و جلب مشارکت مجامع علمی پژوهشی داخلی و خارجی و همچنین افزايش اعتبار علمی پژوهشگاه، از سال 1395 فعالیت خود را آغاز کرد.
- ساختار
- مدیریت مرکز
- روزمه همکاران

اداره همکاری های علمی

اداره امور بین الملل

واحد ترجمه
سایت ها و مراکز مرتبط
ارتباط با ما

نشست علمی بررسی روند نمایه¬سازی در پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی

نشست علمی بررسی روند نمایه¬سازی در پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی در تاریخ28 اردیبهشت ماهدر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ارائه آقای دکتر محمود حسن‌زاده و دبیری آقای حسین دهقانی برگزار شد. در این نشست، آقای حسن‌زاده با بررسی پیشینه، فرایند و ساختار نمایه¬سازی در پژوهشکده، نقاط قوت و ضعف نمایه¬سازی را مورد بحث و بررسی قرار داد. در ابتدای جلسه دبیر جلسه با اشاره به اهمیت نمایه-سازی در عصر زندگی هوشمند، ضرورت برگزاری این نشست¬ها را یادآوری کرد و با اشاره به سابقه بیست ساله و حجم عظیم نمایه¬سازی در گروه پژوهشی نمایه¬سازی، آماری از کارهای انجام شده ارایه کرد.
دکتر حسن‌زاده بحث خود را با مفهوم¬شناسی نمایه¬سازی و توضیح ارکان آن آغاز کرد. او نمایه‌سازی را طبقه¬بندی متن بر اساس موضوعات دانست و گفت ارکان نمایه‌سازی شامل «موضوع»، «رابطه» (بافت) و «جای¬نما» است. گونه¬شناسی بافتار نمایه از دیگر مباحث وی بود. حسن‌زاده با تاکید بر اهمیت بافتار نمایه، اقسام آن را سه مورد برشمرد؛ «بافت موضوعی» (مطرح در اصطلاحنامه)، «برون¬بافتی» (مولف¬محور) و «درون¬بافتی» (نمایه نحوی و بر اساس نظام ادبی متن).
از نگاه دکتر حسن‌زاده، توجه به بافت متن در نمایه‌سازی بسیار مهم و ضروری است؛ زیرا نمایه‌ساز علاوه بر موضوعات، بافتار و ساختار متن و ذهن نویسنده کتاب را نیز آشکار ساخته و گزارش می¬دهد. آقای حسن‌زاده به بازخوانی انتقادی روش نمایه‌سازی در پژوهشکده پرداخت و با ارایه مستندات، تصریح کرد روش نمایه‌سازی پژوهشکده با چالش جدی غفلت از ساختار ذهن نویسنده روبروست. او با نقد سخن دبیر جلسه که «نمایه¬سازی موضوعی¬_ترکیبی» را از ابتکارات و ابداعات گروه پژوهشی نمایه‌سازی برشمرده بود، این روش را نوعی انحراف از ساختار متن و ذهن نویسنده دانست. وی با تاکید بر اینکه نمایه¬های موضوعی-_ترکیبی اشکالات زیادی دارد و ساختار متن نویسنده را در هم می¬شکند، انتقادات خود را بر این روش مطرح کرد.
آقای حسن‌زاده اعتقاد دارد نمایه¬های موضوعی¬_ترکیبی، به دلیل بلند بودن و ترکیب چند مفهوم در یک نمایه، خود قابلیت دوباره نمایه¬شدن دارد و این یک اشکال جدی و اساسی است؛ چرا که نمایه، نباید قابلیت نمایه¬شدن داشته باشد.
از دیگر اشکالات اساسی از دیدگاه وی، عدم توجه به ساختار متن در نمایه¬های موضوعی¬_ترکیبی است. او بر این باور است که هر متن و هر کتاب، دارای یک موجودیت مستقل و زنده است. نمایه¬ساز در نهایت باید علاوه بر اینکه موضوعات متن را گزارش می¬دهد، قالب و ساختار آن را نیز به تبعیت از متن و ذهن نویسنده سامان دهد تا مخاطب با خواندن نمایه کتاب، به ساختار ذهنی نویسنده نیز دست پیدا کند.
حسن‌زاده معتقد است روش نمایه‌سازی فعلی در پژوهشکده صرفا گزارشی از موضوعات در متون است و هیچ اطلاعاتی درباره ساختار متون مورد نمایه‌سازی و چارچوب ذهنی نویسنده ارایه نمی¬کند و بلکه به علت به هم¬ریختگی ساختار متن نویسنده، باعث انحراف خواننده نمایه از ساختار ذهنی نویسنده متن می-شود.
در پایان بحث، حسن‌زاده به ارایه راه حل مورد نظر خویش پرداخت. راه حل وی حاصل نگرش ویژه او به نمایه‌سازی «برون¬بافتی» است. حسن‌زاده مدعی است این روش علاوه بر بهره¬گیری از مداخل اصطلاح-نامه¬ای، «بافت بحثی» (ساختار متن و ذهن نویسنده) را شامل می¬شود و در این شیوه نمایه¬ساز، طبقه¬بندی دقیقی از اطلاعات متن ارایه می‌دهد. او تاکید کرد برای اصلاح نگرش کنونی به نمایه‌سازی لازم است نگرش محققان و پژوهشگران به اصطلاح¬نامه نیز اصلاح و تعدیل شود.
پس از آن، جناب حجت الاسلام و المسلمین واردی، مدیر پیشین گروه پژوهشی نمایه‌سازی در بیاناتی با ارایه گزارشی از روند نمایه‌سازی در دوره مدیریت خویش، از نمایه موضوعی¬_ترکیبی دفاع کرد و افزود امکان ارایه نمایه به صورت «برون¬بافتی» در یک متن و یک کتاب وجود دارد، اما در شبکه¬ای که ده¬ها و بلکه صدها کتاب درون آن نمایه می¬شود، چنین امکانی وجود ندارد. وی با اذعان به امتیازات نمایه «برون¬بافتی» تاکید کرد در نمایه‌سازی شبکه¬ای نمی¬توان الگوی نمایه «برون¬بافتی» را اجرا کرد.
آقای حسن زاده در پاسخ از اشکال مذکور با ذکر این مطلب که امکان نمایه سازی برون بافتی از نظر فنی در پایگاه مدیریت اطلاعات به اذعان جناب دکتر میرعرب مهیا است و از دیدگاه نظری همان طور که ما در پایگاه مذکور برای هر کتاب خاصی نمایه‌های آن را داریم، می‌توان- و باید- در کنار آن، بافت بحثی آن کتاب را نیز داشته باشیم.
به عبارت بهتر هر موضوعی می‌تواند در کتب مختلف بنابر بافت ذهنی مولف در بافت‌های متفاوتی قرار گیرد، و این امر، مهم‌ترین داده اطلاعاتی یک متن است که نباید نمایه‌ساز از آن غافل باشد، و نیل به این هدف، از طریق نمایه برون‌بافتی میسّر است.
در ادامه، جناب حجت الاسلام و المسلمین یعقوب¬نژاد رئیس پیشین پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی، با اشاره به دیدگاه دکتر حسن‌زاده از نگرش انتقادی به نمایه‌سازی استقبال کرد، اما نمایه¬سازی در شبکه را دارای محدودیت¬هایی دانست که امکان انجام برخی اصلاحات و نوآوری¬ها، علی¬رغم مطلوبیت آن، وجود ندارد. او همچنین از کارهای انجام¬گرفته در زمینه نمایه‌سازی در پژوهشکده تمجید و دفاع کرد.
دکتر میرعرب مدیر گروه آی تی پژوهشکده نیز با تایید نگرش انتقادی آقای حسن‌زاده تصریح کرد از دیدگاه برنامه¬نویسی، محدودیت خاصی در طراحی و ایجاد قالب نمایه‌سازی در شبکه وجود ندارد و گروه فناوری اطلاعات، آماده طراحی و ارایه هر گونه قالب و ساختار مورد نظر گروه نمایه¬سازی درون شبکه است. وی تاکید کرد علاوه بر انتقادات وارده از سوی دکتر حسن‌زاده برخی اشکالات فنی و علمی در کار نمایه‌سازی وجود دارد؛ از جمله اینکه «مخاطب¬محوری» مورد غفلت گروه نمایه‌ساز واقع شده است.
دکتر سعادت نیز بر رعایت مخاطب¬محوری و بطور خاص بر انجام «نمایه مفهومی» تاکید کرد. وی معتقد است اساس کار نمایه‌سازی بر ارایه مفاهیم موجود در متن با توجه به رویکردهای مختلف در هرمنوتیک متن، استوار است و باید اقداماتی در جهت «مفهومی¬شدن» نمایه‌سازی در پژوهشگاه انجام شود.
جناب حجت الاسلام و المسلمین نظامی، ریاست پژوهشکده مدیریت اطلاعات نیز در سخنانی، با تشکر از طرح دکتر حسن‌زاده، بر سیاست پژوهشکده در زمینه برگزاری نشست¬های علمی تاکید کرد و از محققان و پژوهشگران و اعضای هیئت علمی برای ارایه طرح¬های پژوهشی در قالب جلسات و نشست¬های علمی دعوت کرد.
در جمع¬بندی این نشست علمی باید گفت نگرش مشترکی در زمینه نمایه¬سازی در میان اعضای هیئت علمی و محققان و نمایه¬سازان و مدیران پژوهشکده دیده نمی¬شود و یا چنین نگرشی بسیار کم¬رنگ است. روابط میان این گروه¬ها و محققان اندک است و کمتر به کارهای یکدیگر توجه نشان می¬دهند. این نشست علمی نشان داد که برگزاری این گونه جلسات باید در اولویت برنامه پژوهشکده قرار گیرد. نتیجه ملموسی که نگارنده پس از گفتگو با محققان پژوهکشده به آن دست یافت، ضرورت برگزاری مداوم و مستمر این گونه جلسات هم¬اندیشی در زمینه کارهای انجام¬گرفته توسط گروه¬های مختلف پژوهشی در پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی است.

منبع:

تاریخ خبر: 1401/3/24 سه‌شنبه

تعداد بازدید کل: 67 تعداد بازدید امروز: 1


امتیاز دهی

مطالب مرتبط

پربازدید ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید ترین مطالب

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.